‘Toen zei mijn vorige coach dat ik beter eerst mijn coaching-traject kon afmaken.’
Els, die luistert naar het verhaal van haar cliënt, kijkt verrast op. Sandra, haar cliënt, heeft gezondheidsproblemen en het gaat al een tijd niet lekker met haar. Ze heeft problemen op haar werk en in haar privéleven. Sandra heeft al verschillende coaching-trajecten doorlopen, zonder veel resultaat. Nu is ze bij Els terechtgekomen. Ze vertelt dat ze tijdens een vorig coaching-traject, bij een collega van Els, de behoefte voelde om een lange reis te maken naar India. Ze wilde daar een goeroe bezoeken die haar nieuwe inzichten en een frisse blik kon geven. Haar toenmalige coach gaf haar het advies om dit niet te doen, maar om eerst haar coaching-traject af te maken. Els heeft het gevoel dat het advies van deze coach niet zozeer te maken heeft met wat belangrijk is voor Sandra. Het mislopen van inkomsten door het niet-afgemaakte traject, speelt wellicht een rol in haar advies.
Een paar dagen later heeft Els een andere cliënt in haar kantoor. Deze dame, Edith, is halverwege een coaching-traject bij een andere coach overgestapt naar de praktijk van Els. Het klikte niet. Inmiddels is ze zo’n vier maanden bij Els en heeft ze al veel vooruitgang geboekt. Vandaag is ze echter onrustig en heeft moeite om zich te focussen. Als Els informeert naar de reden hiervoor, vertelt Edith een schokkend verhaal.
Op Facebook en andere Social media ziet ze steeds vaker de #metoo voorbijkomen, waarmee wereldwijd aandacht gevraagd wordt voor seksueel misbruik. Hierdoor wordt ze telkens maar weer herinnerd aan de eigenlijke reden dat ze vier maanden geleden vanuit de andere coaching-praktijk bij Els gekomen is. Haar vorige coach maakte seksueel getinte grapjes tijdens de sessies en raakte haar aan op een manier die niet gepast was en waar ze zich helemaal niet prettig bij voelde.
Ethisch dilemma
Els komt met de verhalen van deze twee cliënten in een lastig parket. De coaches waarover deze klachten gaan, zijn collega’s van haar. Moet ze hier melding van maken of deze coaches aanspreken op hun gedrag? En hoe kan zij dit doen zonder het vertrouwen en de privacy van de cliënten te schaden? Of moet ze zich collegiaal opstellen en hier niets mee doen? En vooral nog: Hoe kan zij deze cliënten zo goed mogelijk helpen om hun leven beter te maken?
Wellicht ben je zelf ook eens in zo’n situatie gekomen. Ik begrijp heel goed dat het dan lastig is om een goede afweging te maken! Het ethische dilemma dat voor je ligt, kan je letterlijk slapeloze nachten bezorgen. Geloof me, ik weet hoe je je voelt. Het is mij ook meerdere malen overkomen.
Ik ben blij dat ik op die momenten beroep kon doen op de ethische code van de Transactionele Analyse. (TA)
Gelukkig geeft deze ethische code prachtige handvatten om op een eerlijke, ethische manier om te gaan met deze situaties. In de afgelopen tijd heb ik een module gegeven over ethiek in TA. De lessen hieruit zijn direct toepasbaar op deze situaties en waren voor mijn studenten ontzettend waardevol om weer hun pad terug te vinden. Ik wil ze daarom graag met je delen.
TA biedt een waardevol kompas
Ethisch handelen gaat vooral over jouw cliënten. Een cliënt schenkt jou zijn of haar vertrouwen. Vaak komen tijdens coachgesprekken diepe, soms jarenlang verborgen gevoelens en gebeurtenissen naar boven. Het vertrouwen dat een cliënt stelt in jou als coach, moet je zien als een waardevol geschenk.
Met dat geschenk kan je twee kanten uit:
- Je kan jouw cliënten een kans geven om werkelijk hun leven beter te maken. Door jouw cliënten uit te nodigen de inzichten uit TA toe te passen op hun leven, op hun verhaal, krijgen zij de kans op een gelukkiger leven. Zo simpel is het.
- Je kan jouw cliënten opnieuw diep kwetsen door het vertrouwen dat ze in jou stellen niet genoeg op waarde te schatten. Als je jouw eigen voordeel op de eerste plaats zet. Zoals bij de voorbeelden uit de praktijk van Els: door een cliënt langer in therapie te houden dan nodig is. Of door een een duidelijk geval van seksueel misbruik aan te horen, maar er geen actie op te ondernemen.
De ethische code van de EATA
De European Association of Transactional Analysis hanteert een ethische code, die gebaseerd is op een aantal fundamentele waarden. Deze komen uit de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens. Vanuit deze waarden zijn ethische principes uitgewerkt. Deze geven richtlijnen voor het gedrag van coaches en hulpverleners in de professionele praktijk. Tot deze praktijk behoren de cliënten en professionals, maar ook studenten, collega’s en de gemeenschap:
- Waardigheid > Respect
Ieder mens is waardevol. Als TA-professional heb je respect voor ieder individu. Dit ongeacht welke kenmerken of kwaliteiten deze persoon heeft.
- Zelfbeschikking > Empowerment
Ieder mens is vrij om te beslissen over zijn of haar eigen toekomst, binnen de grenzen van de wetten van zijn of haar land, rekening houdend met de behoeften van zichzelf en anderen. Iedereen kan leren van ervaringen en kan verantwoordelijkheid nemen voor zichzelf zonder de wereld of de vrijheid van anderen te beschadigen.
Je doel als coach is dat je ieder mens de kans geeft om zich te ontwikkelen en het eigen lot in handen te nemen.
- Gezondheid > Bescherming
Ieder individu heeft recht op lichamelijke en geestelijke stabiliteit. Dit recht moet actief beschermd worden. Je gaat uit van de uniciteit en waarde van ieder levend wezen. Je draagt zorg voor jezelf en anderen, zowel fysiek als mentaal.
- Veiligheid > Verantwoordelijkheid
Ieder mens moet zich kunnen ontwikkelen in een veilige omgeving. Elke handeling die je als coach doet, heeft gevolgen voor de cliënt en zijn of haar omgeving. Als TA-professional moet je jezelf daar altijd van bewust zijn.
- Wederzijdsheid > Betrokkenheid
Ieder mens leeft in een wereld met anderen, is dus over en weer betrokken bij het welzijn van anderen en is over en weer afhankelijk van anderen bij het ontwikkelen van wederzijdse veiligheid. Als coach voel je je oprecht betrokken. Je hebt interesse in het welbevinden van de ander.
Deze waarden en principes zijn uitgewerkt in ethische normen met concrete voorbeelden. Deze zijn zo uitgebreid dat ik ze hier niet behandel. Ben je geïnteresseerd? Dan kun je hier de gehele ethische code vinden.
Hoe vindt Els haar weg weer?
De hierboven genoemde waarden en principes bieden Els een oplossing voor haar ethische dilemmas. Door de handelingen van haar collega’s langs deze waarden te leggen, kan zij zien dat dit gedrag niet acceptabel is en als zodanig behandeld moet worden.
Deze ethische code is direct toepasbaar op jouw werk als coach. Zolang je al deze principes in acht neemt, behandel je jouw cliënten en collega’s ethisch verantwoord. Wijk je, bewust of onbewust, af van deze waarden, dan gaat er vroeg of laat iets wringen. Je kunt jezelf niet meer in de ogen kijken en je begint stuurloos te raken. Dit komt, omdat je niet congruent koers vaart op je eigen waarden en normen. Daar kun je letterlijk wakker van liggen en het kan je veel energie kosten.
Wil je meer weten over hoe je TA en de EATA ethische code kunt gebruiken om als coach dichtbij jezelf te blijven? Kom er met andere coaches over te praten en ga samen de diepte in tijdens de TA-ervaringsgroep. Je kunt ervaringen delen en je eigen normen en waarden beter leren kennen. Ben je hierin geïnteresseerd? Meer informatie over de TA-ervaringsgroep en de datum van de eerstvolgende bijeenkomst vind je op deze pagina.
Je bent welkom.