‘Weet je? Eigenlijk ben ik steeds zo ontzettend futloos. Ik weet niet waar het vandaan komt, want ik heb alles wat ik zou wensen. Volgens de huisarts is er niets mis met me.’ Met een diepe zucht gooit Angela haar verhaal op tafel. Ze heeft met haar eenmanszaak een prachtige kans op tafel liggen en zou daar eigenlijk heel blij mee moeten zijn. Alles dat ze kan opbrengen is ‘mwah’. Hoe komt het toch dat ze steeds zo lusteloos is en niet oprecht blij kan zijn met haar mooie leven?
Marlène kijkt haar cliënt begrijpend aan. Angela is bij haar gekomen met de vraag hoe ze zichzelf beter kan leren kennen. Ze heeft namelijk alles om gelukkig te zijn, maar voelt zich vaak vermoeid en futloos. Waarom is dat?
Deze gevoelens komen wel vaker voor, ook bij cliënten waar ogenschijnlijk alles goed mee is. Het is aan ons als coaches en therapeuten om achter de façade van ‘het gaat allemaal goed’ te kijken naar waar het probleem vandaan komt. Dat is vaak best een uitdaging.
Alles gaat goed
Cliënten zeggen dikwijls: Alles gaat goed. In het werk zijn er geen conflicten, thuis heeft men alles wat men zich kan wensen en men begrijpt écht niet waar die lusteloze gevoelens en die matheid vandaan komen. In het voorbeeld van Angela heeft zij een prachtig eigen bedrijf, drie lieve kinderen en een man die haar steunt. Ze heeft een prachtige promotie-kans gekregen in haar bedrijf die mogelijk gevolgen heeft voor haar gezin. Nu ze die mooie kans op tafel heeft liggen, heeft ze er moeite mee om de gevolgen daarvan – ze zal hiervoor misschien moeten verhuizen – met haar man, ouders en schoonouders te bespreken. Terwijl er geen aanwijsbare reden is dat er problemen gaan ontstaan wanneer ze het wel bespreekt.
Conflict uit de weg gaan
Angela vermijdt dat conflict liever. Ze zegt: ‘Eigenlijk ben ik alleen maar blij als iedereen om mij heen blij is. Ik maak niet graag ruzie en zet mijn man en mijn ouders niet graag voor voldongen feiten.’ Dat is iets waar veel lezers zich in zullen herkennen. Wat ze daar achteraan zegt, trouwens ook: ‘Maar ik heb echt een goed huwelijk, hoor! En over mijn werk heb ik ook niks te klagen.’
Deze opmerking maakt het voor Marlène moeilijker om tot de kern van het probleem te komen. De cliënt geeft immers aan dat er niet gewerkt hoeft te worden aan het huwelijk of aan de werksituatie. Daar mag Marlène dus niet ‘aankomen’.
Aandacht geven
Er ontstaat nu een lastige situatie voor Marlène. Hoe gaat ze deze cliënt helpen met het dieperliggende probleem? Transactionele Analyse (TA) kan hier uitkomst geven. We kennen in TA de theorie van Strokes. Dit houdt het volgende in:
Ieder kind wil graag vanaf het begin gezien worden voor wie het is. Zonder dat we daar iets voor hoeven te doen. Vader en moeder hebben echter verwachtingen naar dit kind. Dat is heel natuurlijk en ook de taak van ouders in de opvoeding. Wat er vaak gebeurt is dat een kind positieve aandacht en goedkeuring krijgt voor wat het doet. Positieve aandacht komt op voorwaarde dat het kind goed haar best doet, uitblinkt en geen fouten maakt. Het kind moet perfect zijn. Op het moment dat dat lukt, krijgt het complimentjes. ‘Wat goed van je!’ Op die manier leert een kind dat als het goed haar best doet, netjes en beleefd is en geen fouten maakt, dat het dan maatschappelijk geaccepteerd wordt. Dit is op zichzelf geen enkel probleem, zo werkt socialisering.
Goed zijn zoals je bent
Wanneer een kind complimentjes krijgt voor wat het goed doet en berispt wordt als het iets fout doet, dan gaat het leven naar de verwachtingen van haar ouders. Ook hierin schuilt geen kwaad, het kind doet wat op dat moment nodig is om te overleven en aanvaard te worden.
Waar dit gedrag op jonge leeftijd gezond is, gaat het problemen vormen als het kind uiteindelijk volwassen geworden is. Als men zich alleen goed voelt als men aan de vroegere verwachtingen voldoet, dan gaat het mis. Als we ons als volwassenen niet meer gelukkig kunnen zijn als we iets anders doen dan wat onze ouders van ons verwachten, dan ontstaat er een probleem.
Cliënt Angela’s uitdaging
Het feit dat Angela het zo moeilijk vindt om met haar ouders en haar man te bespreken wat die mooie kans voor haar bedrijf voor gevolgen kan hebben voor haar gezin, is een indicatie dat zij volgens die oude verwachtingen leeft. Dat belemmert haar om haar eigen physis te vinden. Physis is datgene wat ons helpt om boven onszelf uit te te stijgen. Onze levenslust. Wanneer je die mist, word je letterlijk lusteloos. Angela moet nu gaan leren om te zien wat zij als eigen persoon nu echt nodig heeft en de verwachtingen uit het verleden achter zich te laten.
Coach Marlènes uitdaging
Voor Marlène is het vooral belangrijk om zich niet te laten misleiden door het verhaal dat alles wel goed gaat. Als mensen zich chronisch lusteloos voelen zonder dat daar een medische oorzaak voor is, is het goed om te hypothese te testen of mensen een goed evenwicht gevonden hebben tussen wat ze van huis uit geleerd hebben en wat ze echt zelf willen. Met TA kan zij toch door die perfecte bel heen prikken en de dieperliggende oorzaak aanpakken.
TA is ook voor jou
Ik kan me voorstellen dat je als coach of therapeut weleens worstelt met dezelfde problematiek. Het omgaan met deze cliënten kan soms voelen als ‘op je tenen lopen’. TA kan je helpen om steviger te staan en niet bang te hoeven zijn dat je deze cliënten verkeerd aanpakt. Met TA leer je om je eigen physis te vinden en daarmee anderen te helpen. Wil je hier meer over weten? Op 21 en 22 september 2018 geef ik weer een 2-daagse introductie in TA. In deze twee dagen maak je kennis met alle basisprincipes van TA en kun je die op jezelf en je cliënten toepassen.
Je bent welkom.