Het was vroeg in de ochtend. De winter-zon kwam net op en ik maakte een wandeling aan het strand. Ik liep tegen de zon in en genoot van het licht en de warmte die op mij scheen. Ik zag een jonge vrouw joggen, maar kon alleen haar silhouet zien. Ik dacht: ‘Oh, wat mooi! Zo’n jonge vrouw die jogt met de zon op de achtergrond.’ Ik genoot van dat beeld terwijl ze dichterbij kwam. Ik bleek haar te kennen! Het was Mieke, een collega-coach. Ze stopte en we maakten een praatje. Ze vertelde me zuchtend dat het er al twee maanden niet van gekomen was om te gaan joggen. Thuis was het een jungle. Haar 3 jonge kinderen hadden van alles nodig en ze had haar coaching-praktijk die veel tijd vergde. Ik vroeg haar:
‘Hoe lang ga je dit nog volhouden? Is het geen optie om deeltijds te gaan werken?’ Mieke schudde heftig haar hoofd.
‘Nee, dat kan echt niet. Mijn man staat op het punt om zijn baan te verliezen en daardoor zitten we al in onzekerheid. Als ik dan ook nog deeltijds ga werken… Nee, dat is echt geen oplossing.’ Ze zucht nog maar eens. Dan zegt ze:
‘Joggen is voor mij nu mijn enige lichtpuntje.’
Goede voornemens
Het nieuwe jaar is aangebroken. Tijdens de jaarwisseling hebben veel mensen goede voornemens gemaakt en nu is de tijd gekomen om daaraan te moeten voldoen. Daardoor krijgen we vaak het gevoel dat we zoveel moeten. We zijn zo streng voor onszelf. Misschien moeten we eerst eens kijken naar wat er allemaal goed gaat in ons leven! Anders krijgen we het gevoel dat alles fout loopt. Als we met mildheid naar onszelf leren kijken, kunnen we op zoek naar de lichtpuntjes in ons eigen leven in plaats van, door goede voornemens te maken, alleen nog maar meer eisen aan onszelf te stellen.
Ik vond daarover dit prachtige gedicht van Michael Leunig. Het is een kerstgedicht, maar ook ontzettend toepasselijk voor in het nieuwe jaar:
I see a twinkle in your eye,
so this shall be my Christmas star
and I will travel to your heart:
the manger where the real things are.
And I will find a mother there
who holds you gently to her breast,
a father to protect your peace,
and by these things you shall be blessed.
And you will always be reborn
and I will always see the star
and make the journey to your heart:
the manger where the real things are.
Streng zijn voor jezelf
In het gedicht van Leunig zien we een prachtig voorbeeld van één van de basisprincipes van Transactionele Analyse (TA). ‘Ik ben ok, jij bent ok.’ Hierbij kijken we veel naar wie we zijn geworden door hoe onze ouders met ons gecommuniceerd hebben. De manier waarop we benaderd zijn, maakt dat we een script, of een verhaal over ons leven, hebben ontwikkeld over hoe we moeten reageren op gebeurtenissen om ons heen. We pasten ons aan aan de – soms heel strenge – verwachtingen die onze ouders hadden. Als kind was dat script heel nuttig, het maakte dat we konden overleven.
Onbewust leven we nog vaak vanuit ons oude verhaal, alsof dat verhaal nog steeds waar is. Alsof er nog steeds strenge ogen op ons gericht zijn. Daarmee maken we het onszelf dikwijls ontzettend lastig. Streng zijn voor jezelf maakt je moe. Als volwassene hebben we diep in ons hart nog steeds nodig wat in het gedicht van Leunig beschreven staat en wat een jong kind ook nodig heeft: dat onze papa en mama met mildheid naar ons kijken en dat we ons rustig en veilig kunnen voelen.
Mildheid of stress?
Als ouders met mildheid naar hun kind kijken, ervaart het kind een rust die een ijkpunt wordt. Het kind neemt die rust en mildheid over. Parallel daaraan: Als ouders gestrest zijn, gaan kinderen die stress overnemen en als normaal ervaren. Dan wordt de stress hun ijkpunt. Als een moeder met strenge ogen naar een kindje kijkt, dan schiet dat kindje in een stressreactie. Dit gebeurt bij volwassenen nog steeds. Als er iemand met strenge ogen naar ons kijkt, krijgen we een Fight, Flight, Freeze, Friend of Flop-reactie. Fight, Flight en Freeze zijn bij de meesten wel bekend, maar die laatste twee zal ik even uitleggen:
- De Friend-stress reactie is dat we ons als vriend van de ander gaan voordoen, om ervoor te zorgen dat de ander met milde ogen naar ons gaat kijken. We wringen ons in 1000 bochten om toch maar leuk gevonden te worden.
- De Flop reactie is dat we ons van binnen zwak en kwetsbaar voelen. Van binnenuit klappen we dicht.
Deze stressreactie is er niet alleen als een ander streng naar ons kijkt. Vaak hebben we het meest last van onszelf J We kijken vaak met veel strengere ogen naar onszelf dan dat de anderen ons zien. Op die manier bevestigen we ons script of ons levensverhaal dat we in onze jeugd over onszelf hebben geschreven. Daardoor houden we, die stressreactie continu aan de gang. Ons hormonaal systeem maakt overuren en we maken teveel adrenaline en cortisol aan. Dat kost bakken met energie en we worden er heel moe van.
Mild zijn kun je leren
Om even terug te grijpen op het verhaal aan het begin van deze blog: Mieke was heel streng voor zichzelf. Ze stelde torenhoge verwachtingen aan zichzelf en ging daarbij aan haar eigen behoeftes voorbij. Toch zag ze een lichtpuntje en gunde ze zichzelf de tijd om te gaan joggen. Dat vind ik mooi om te zien en ik lees het ook in het gedicht van Leunig: ‘And you will always be reborn’.
We kunnen allemaal opnieuw beginnen, die lichtpuntjes zien en ervan genieten. We moeten onszelf alleen de tijd gunnen om ze te vinden.
Oefening voor een goed voornemen dat rust brengt
Ik zal de laatste zijn die jou gaat vertellen dat je iets moet. De volgende oefening mag je van mij gerust overslaan. Maar als je hem wel uitvoert, zal je zien dat er eigenlijk maar één goed voornemen is dat jou de rust brengt die je nodig hebt.
Oefening
Maak een lekkere kop thee voor jezelf, zet een fijn muziekje op en ga lekker zitten met een dekentje. Maak het jezelf gemakkelijk. Zit je? Laat nu alle gebeurtenissen van het afgelopen jaar eens aan je voorbijgaan en kijk ernaar zonder te oordelen. Welke dingen gingen fout? Welke dingen gingen juist heel goed? Focus je op die laatste dingen en geniet er bewust van. Geef jezelf een compliment over de dingen die je goed hebt gedaan in het afgelopen jaar.
Wellicht is het lastig om de dingen die misgingen te accepteren. Patronen uit het verleden kunnen vaak zo vastgeroest zitten dat we ze niet eens meer herkennen. Wellicht herken je dit bij jezelf of bij de cliënten in jouw eigen coaching-praktijk. Daar kan TA bij helpen. Wil jij jezelf beter leren begrijpen en leren hoe je jouw TA-kennis ook kunt inzetten om anderen te helpen? Dan is de tweedaagse kennismaking misschien iets voor jou. Je bent welkom.
Ja, ik wil meer weten over de kennismakingstraining
Lichtpuntjes
Het goede voornemen dat jou rust brengt, kun je nu vast wel raden. Kijk met mildheid naar jezelf en naar de mensen om je heen. Door die mildheid kun je dingen die niet goed gingen, loslaten en kijken naar de positieve dingen. Ook hierover heeft Michael Leunig een prachtig gedichtje geschreven. Daarmee wil ik graag afsluiten:
Let it go,
let it out,
let it all unravel.
Let it free
and it will be
a path on which to travel.
Een heel gelukkig nieuwjaar.