“Ik heb het nog nooit gedaan dus ik denk wel dat ik het kan”.
– Pipi Langkous –
Over evenwicht tussen je aanpassen en jezelf blijven.
Pipi Langkous doet precies waar ze zin in heeft en ze lijkt zich voor niets te schamen. Het minste wat we kunnen zeggen is dat Pipi eigenwijs is. En eigengereid. En eigenzinnig.
En ook dat deze woorden vaak een negatieve bijklank hebben. De meesten van ons zijn opgevoed met het idee dat we niet eigenwijs mogen zijn. Niet eigenzinnig en zeker niet eigengereid.
Hoe merken we dat in ons eigen leven?
Langs de buitenkant lijkt het alsof je het helemaal voor elkaar hebt. Je hebt een interessante job als ondernemer, leidinggevende, hulpverlener, leerkracht, zorgkundige, coach etc….
Je hebt veel verantwoordelijkheid, je hebt het druk, je hebt veel vrienden, en je loopt een schijnbaar foutloos parcours.
En toch… vanbinnen vreet er iets aan je.
Het is soms alsof je bent vergeten waar het voor jou nu echt om gaat…
In dit blog kijk ik naar de oorzaak ervan.
En ook hoe we dmv Transactionele Analyse, het gaan oplossen.
Het model van de Ego Toestanden in Transactionele Analyse heeft het over drie ego toestanden. Ofwel: drie manieren waarop we ons kunnen positioneren. Drie manieren waarop we communiceren. En ook: drie manieren waarop we functioneren.
- Het Vrije Kind en het Aangepaste Kind.
We verwijzen naar het Vrije Kind als we het hebben over onze ‘eigenwijsheid’, onze ‘eigenzinnigheid’. Zoals Pipi Langkous dus.
Het is het stuk in ons dat creatief is, het stuk in ons waarmee we wezenlijk anders denken, voelen, gedragen dan de anderen. Spontaan. We zijn immers allemaal eigenlijk wat verschillend van elkaar. We hebben onze eigen-heid.
Natuurlijk leren we als kinderen ons aan te passen aan de verwachtingen die er aan ons gesteld worden. In het model van de Egotoestanden, noemen we dit het Aangepaste Kind. Daar is niets mis mee. Aanpassing is nodig opdat we kunnen samenleven. En constructief samenwerken.
Soms gaan we net het tegenovergestelde doen dan ons aanpassen. We gaan rebelleren tegen de verwachtingen van de ander, het rebellerend kind, gewoon om dwars te liggen. Dat is anders dan wat Pipi Langkous doet. Zij heeft nooit de intentie om dwars te liggen. Wel om de dingen op haar eigen manier te doen. En dat zijn twee verschillende dingen.
- Ouder
Ouders moeten hun kinderen opvoeden. Dat is nu eenmaal zo. En socialiseren hoort daarbij. Ouders vertellen aan hun kinderen hoe ze zich moeten gedragen om “erbij te horen” en om “burgers te worden die hun verantwoordelijkheid opnemen”. Op zich is daar natuurlijk niets mis mee, integendeel. Dus, so far so good. We functioneren vanuit onze Ouder wanneer we anderen helpen ofwel wanneer we kritisch zijn.
- Volwassene:
Vanuit onze Volwassene evalueren we alle informatie en nemen we besluit. Ik functioneer vanuit mijn Volwassene wanneer ik goed nadenk, rekening houd met wat ik voel en wil. En ook met mijn waarden en normen.
De volwassene overweegt de inbreng van alle posties en neemt dan een besluit.
een goed besluit draagt de goedkeuring weg van de Ouders en het Kind wordt er blij van
Uit balans?
Soms is het evenwicht echter zoek.
Tussen enerzijds de Aanpassing en anderzijds datgene wat we écht willen. Datgene wat écht gezond en goed voor ons is.
wat meer uitleeg:
Langs de ene kant passen we ons aan (Aangepast Kind) aan wat de Ouder van ons verwacht.
Op zich geen probleem.
Anderzijds zijn er ook onze diepste wensen, datgene wat we echt willen, waar we echt van dromen (Vrije Kind- Pipi Langkous.
Soms zijn we ons zelfs gaan schamen voor onze ‘eigenwijsheid’ alsof daar iets mis mee zou zijn. Erbij horen en aanvaard worden, normaal zijn en niet opvallen wordt belangrijker dan volop leven. We worden bang van wie we zijn en gaan onszelf in de diepte afwijzen.
Op dat moment komt er een groot verschil tussen de binnenkant en de buitenkant. Je laat je eigenzinnigheid dan niet meer zien.
En dat is erg vermoeiend. Want langs de buitenkant lijkt het alsof je alles voor elkaar hebt, maar vanbinnen vreet er iets aan jou.
Hoe komt dit?
Laat ons eens even naar opvoeden kijken.
In het opvoeden wordt soms schaamte als techniek/methode gebruikt. “Schaam je” zeggen ouders als kinderen …… . Of “Wie denk je dat je bent” als het kind er een eigenwijze mening op na houdt. Of subtieler dan “waarom ga je het niet zus of zo doen”…
De veronderstelling is dan dat de optie die de ouders verkiezen, eigenlijk de beste is. Waarin de optie die het kind voorstelt niet echt in overweging wordt genomen.
Het kind wordt op dat moment alleen gelaten met zijn ‘eigenwijsheid’, met zijn ‘eigenzinnigheid’, met zijn ‘eigengereidheid’. Het wordt alleen gelaten met eigen verlangens, behoeftes en de gevoelens die daarbij horen.
Het kind gaat diep vanbinnen het gevoel krijgen dat het alleen maar OK is als het aan de voorwaarden voldoet : goed studeren, goede baan krijgen, hard werken, je verantwoordelijkheid nemen. En het gaat zich schamen voor zijn eigengereidheid.
Deze schaamte wordt dan een rem op eigen creativiteit, rem op eigen keuzes, rem op zelfvertrouwen en op VOLOP LEVEN.
Hoe uit zich dit in je professionele leven?
Ditzelfde patroon herhaalt zich soms ook in bedrijven of in teams.
Leidinggevenden gaan er dan (als een alwetende ouder) vanuit dat zij de wijsheid in pacht hebben en nodigen de werknemers niet meer uit om eigenzinnig en eigengereid zelf na te denken. De werknemers worden uitgenodigd om zich aan te passen en eigen initiatief te stoppen. Er zich zelfs soms over te schamen (Aangepast Kind).
Nieuwe werknemers, vaak nog jong, beginnen aan hun professionele loopbaan met de “handrem op”. Net het ouderlijk nest verlaten, of soms zelfs nog niet, zijn ze gefocust op de verwachtingen die er aan hun gesteld worden.
Hard en snel werken, anderen plezier doen, geen fouten maken.
Eenzelfde proces zien we in de hulpverlening en in de zorg.
Vaak gaan cliënten/patiënten de hulpverlener op een pedestal plaatsen en zichzelf in een kleinere positie opstellen.
Ze cultiveren de mythe dat de arts, de maatschappelijk assistent, de verpleegster, de psychologe etc het allemaal beter weten en dat zij er helemaal niets van weten. Terwijl zijzelf toch echt wel de experts zijn over hun eigen leven.
Het kan ook anders!
Vele leidinggevenden willen het echter anders aanpakken. Ze willen WEL dat jonge werknemers hun creativiteit behouden, dat ze plezier in het werk hebben en dat ze met eigen ideeën voor de dag komen.
Veel hulpverleners willen wél dat hun cliënten autonoom gaan leven, zelf verantwoordelijkheid gaan nemen in hun leven.
Hoe doe je dat dan? Hoe nodig je mensen uit om dingen te gaan proberen en om uit hun fouten te mogen leren?
Hoe kom je tot een levensstijl waarin Pipi Langkous mee mag spelen, maar natuurlijk niet helemaal voor het zeggen heeft.
Hoe doe je dit.
Je neemt een blad papier en je tekent de drie bollen.
Je kan dit voor jezelf doen, zodat je erachter komt wat je zélf écht wil en waar jouw prioriteiten écht liggen.
Je kan ook iemand vragen om dit voor jou te doen.
Of je kan dit ook gebruiken om een werknemer te coachen. Of een cliënt. Om erachter te komen wat de cliënt écht wil. Ook om een realistisch beeld te krijgen van de mogelijkheden en de beperkingen.
En dan ga je voor de verschillende posities woorden, ideeën, richtlijnen invullen.
Onthoud dat geen enkele van deze posities positief of negatief is.
Dat er vanuit elke positie iets zinvol bij te dragen is.
Je begint met de Ouder positie:
Kritische Ouder: Je vraagt jezelf af: wat zijn de kritische dingen die je tegen jezelf zegt/bvb “Om Ok te zijn , moet ik wat harder werken. Moet ik méér resultaten boeken…etc”Je herhaalt in je hoofd alle kritische dingen die je van je ouders ooit hebt gehoord.
Zorgende Ouder: “Wat goed voor me zou zijn, is bvb dat ik meer vakantie zou nemen. Dat ik coaching krijg. Dat ik opleiding ga volgen”. Je herhaalt alle goede raad die je ooit hebt gekregen of die je aan jezelf wil geven.
Vrije Kind (de Pipi Langkous in ons: Je gaat nadenken over waar je echt zin in hebt. Wat je écht wil voor jezelf.
Bvb “Me rustig en tevreden voelen… op reis gaan… appeltaart bakken….”
Aangepaste Kind: “waar ik bang van ben… waarin ik me klein in voel… waar ik me voor schaam….”
Rebel: “waar ga ik tegen in gaan”? “wat wil ik echt niet’?
En dan ten slotte de Volwassene: als ik zo alles op een rijtje zet, dan kom ik tot het besluit dat ik…
Deze oefening helpt heel goed om ambivalenties of tegenstrijdigheden op te lossen.
Omdat het de verschillende posities mee neemt in het nemen van een beslissing.
Ook Pipi Langkous. Maar niet alleen Pipi Langkous…
Hoe nu verder?
Ben jij een leidinggevende die wél het beste uit je mensen wil halen zodat ze hun talenten volop inzetten?
Wil jij als coach leren hoe je mensen kan helpen ontdekken wat hun ‘eigen wijze’ is, gewoon omdat dat gezonder is?
Heb jij een helpend beroep en wil je anderen op zo een manier helpen zodat ze niet afhankelijk van je worden, maar zo veel mogelijk en zo lang mogelijk op eigen benen staan, eigen initiatief nemen?
Wil je leren begrijpen hoe je meer uit jezelf of uit jouw deelnemers of hulpvragers kan halen?
Wil je zowel op persoonlijk vlak als op professioneel vlak weer een fikse stap vooruit zetten?
Of wil je in jouw beroep effectiever leren anderen te managen of te coachen? Zodat je een team krijgt waarin ook plaats is voor creativiteit en eigenzinnigheid. Mensen voelen zich dan beter en functioneren ook gezonder.
Dat is toch een mooi doel?
Wil jij dat ook?
Schrijf je dan nu in voor de tweedaagse Kennismaking met Transactionele Analyse.
De Transactionele Analyse biedt met het Ego Toestanden “een mooi model om communicatie te begrijpen. Ook geeft het ons tools om er diepgaande veranderingen in te brengen.
Je bent welkom!