Blog

Om me heen merk ik steeds meer dat de stressniveaus stijgen.
Het doet iets met mensen dat ze niet (genoeg) worden aangeraakt of veel minder contact hebben met hun geliefden. Het andere uiterste doet ook veel met een mens: misschien heb je helemaal geen tijd en ruimte meer voor jezelf omdat jij en je partner beiden vanuit huis werken en de kinderen ook veel vaker thuis zijn.  Heel wat mensen kampen met angst om ziek te worden of om dierbaren te verliezen. Mensen ervaren onvoorspelbaarheid en financiële zorgen. Dat is enorm belastend voor de mentale en lichamelijke gezondheid. Stress is immers niet alleen mentaal belastend; ook ons lijf reageert op stress. Ik merk het ook aan mezelf. Mijn hele lijf doet soms pijn. Herken je dit?

Het kan niet anders dan dat dit zich vertaalt in de groepen waar we deel van uitmaken. In onze relaties, in teams, in families en organisaties.

Een tijdje geleden begeleidde ik een team in een bedrijf, waarbij open en eerlijke communicatie het doel was. Dat gebeurde in een zaal waar de richtlijnen voor Covid-19 niet helemaal gevolgd werden. De stoelen stonden iets te dicht bij elkaar en niet iedereen hield zich aan de mondkapjes-regel.
Op de tweede lesdag kwam de eigenaar van de zaal de ruimte binnen, vlak voordat de les begon. Hij verklaarde, tegenover mij, maar goed hoorbaar voor alle deelnemers die al in de zaal zaten, dat hij een anonieme klacht had gekregen over het naleven van de corona-regels. Er ontstond een massale reactie in de zaal. Ik kon bij alle deelnemers zien welke reactie ze vertoonden. Heel dat team was in de stress omdat de individuen elk afzonderlijk in de stress waren.

Er waren mensen die boos werden. Die kregen vanzelfsprekend de meeste ruimte om zich te uitten. Ook was er iemand – achteraf bleek dat degene te zijn die de klacht had ingediend, maar dat volledig anders had bedoeld – die al met haar tas in de hand stond en weg wilde lopen. Ook waren er mensen die heel vriendelijk probeerden de situatie te sussen en een aantal die stilletjes bleven wachten totdat het over was.

3 niveaus bij stress

Hoe komt het nu dat een team zo volledig kan ontploffen van een opmerking en dat het stressniveau exponentieel omhoog schiet als er meerdere mensen bij elkaar in een ruimte zijn. Dat gebeurt eigenlijk in 3 stappen, op verschillende niveaus in het team.

1. Op individueel niveau: Ik heb al een aantal blogs* gewijd aan de effecten van stress-situaties op individueel niveau. Daarom nu heel kort:
   Fight: Iemand wordt boos en gaat het conflict aan.
   Flight: Iemand onttrekt zich aan de situatie.
   Freeze: Iemand bevriest en weet niet hoe hij verder moet.
   Friend: Iemand wil vanuit stress gewoon iedereen te vriend houden en verliest het vermogen om met conflicten om te gaan. Iemand wordt conflict-vermijdend en de minzaamheid zelf. Als dat niet strookt met wat je echt voelt, is dat heel stresserend. De binnenkant en de buitenkant kloppen niet met elkaar. Het hormonaal systeem gaat daardoor overuren draaien en het immuniteitssysteem wordt zwaarbelast.
   Flop: Iemand voelt zich machteloos, gaat achterover hangen of op de bank liggen en krijgt niets meer uit zijn handen. Dit wordt vaak als depressie gediagnostiseerd, maar is eigenlijk een stressreactie.
2. Op teamniveau: Ook in teamverband kunnen deze 5 reacties voorkomen. Dat zagen we ook in de situatie die ik hierboven beschreef. Er komt ruzie, mensen lopen weg, komen niet meer aan hun werk toe of zijn overdreven lief met elkaar.
3. Op organisatorisch niveau: Als meerdere teams in een organisatie deze stressreacties vertonen, breidt het probleem zich uit naar organisatorisch niveau.

*Meer blogs over de individuele respons op stresssituaties:
– Lichtpuntjes | Hoe we met mildheid naar onszelf kunnen kijken
– Help, een tijger op de werkvloer
– Mijn hele lijf gaat trillen
– Moeiteloos coachen | Hoe blijf je rustig als alles op je afkomt?

Hoe je als leidinggevende jouw team weer op de rails krijgt

Je vraagt je misschien af: Hoe ging het nu verder in die zaal? Wel…
Doordat ik geruststellend aanwezig kon blijven en met mildheid naar alle individuele reacties kon kijken, raakte de situatie opgelost en keerde de rust weer. Mijn belangrijkste interventie was om elke deelnemer uit te nodigen om te zeggen wat hij/zij echt voelde. Zodat de binnenkant en buitenkant echt met elkaar kloppen. Stress ging voor iedereen individueel naar beneden en dus ook voor het team. Eind goed, al goed, kunnen we wel zeggen.
Dit was natuurlijk een samenvatting van wat er gebeurde. Laten we eens kijken naar hoe je als leidinggevende een succesvolle interventie kunt doen wanneer je team lijdt onder stress.

Stap voor stap interventie bij stress in teams:

1. Allereerst moet je als leidinggevende benoemen wat je ziet gebeuren. Dit is voor elk van de 5 stressreacties een verschillend verhaal:
   Fight: Je teamleden hebben korte lontjes, er zijn conflicten en er is onenigheid. Jij als leidinggevende dient het volgende te doen: Benoem die conflicten en vraag daarna aan je teamleden: Wat is ons gemeenschappelijke doel?
   Flight: Je teamleden verzinnen smoesjes of hebben vreemde argumenten om zich te onttrekken aan het team. Jij als leidinggevende: Vraag aan het teamlid in kwestie wat hij of zij nodig heeft om weer aan te haken.
   Freeze: Je teamleden raken verlamd in de situatie en weten niet hoe ze verder moeten. Jij als leidinggevende: Probeer weer beweging te krijgen door te noemen wat je ziet en begrip te tonen voor de reactie van je teamlid. Daardoor kan de situatie ontdooien.
   Friend: Je teamleden zijn overmatig vriendelijk tegen elkaar en jij als leidinggevende vermoedt dat niet alles wordt uitgesproken. Jij als leidinggevende: Creëer genoeg veiligheid om ieders mening ruimte te geven. Belangrijk is dat je zelf bedacht bent op- en niet bang bent voor eventuele conflicten die hieruit voortkomen.
   Flop: Je teamleden zitten bij de pakken neer, hangen achterover en stellen zich afwachtend op. Jij als leidinggevende: Het is belangrijk dat je zelf niet bij de pakken gaat neerzitten, maar in beweging blijft. Zorg voor duidelijk leiderschap en pak het probleem aan.
2. Als leidinggevende moet je je realiseren dat stress slopend is voor de mensen in het team en dat het niet raar is dat het team niet presteert en taken niet af krijgt.Toon daar begrip voor en zoek samen met je team naar oplossingen in plaats van autoritair te doen.
3. Om als leidinggevende de rots in de branding te blijven die jouw team nodig heeft, moet je eerst met je eigen stress-gerelateerde klachten aan de slag gaan. Dit is heel belangrijk omdat 80 % van de communicatie via het zenuwstelsel gaat en stress besmettelijk is.

Hoe blijf je die rots in de branding als je zelf last van stress hebt?

Ik besef als geen ander hoe moeilijk het is om overeind te blijven als je hele team in de stress schiet. Om de rots in de branding te blijven die je team nodig heeft, is het essentieel dat je met mildheid naar je teamleden kunt blijven kijken en geruststellend aanwezig kunt zijn. Dit kun je alleen door met mildheid naar jezélf te blijven kijken en steun te vragen als dit voor jou lastig is. Alleen door te leren omgaan met je eigen stress en die goed te leren reguleren, kun je dit soort situaties succesvol het hoofd bieden. Ik bied jou de steun die je nodig hebt en deel mijn expertise – en de verschillende opleidingsmogelijkheden die ik voor leidinggevenden aanbied – graag met je in een gratis Strategiegesprek.

Je bent – en blijft – welkom.