Blog

Anna zit thuis aan de eettafel een coaching-gesprek uit te werken, terwijl haar zoon Luuk in de woonkamer aan het spelen is. Anna heeft een uur geleden een ingewikkeld conflictgesprek gehad met een van haar teamleden en merkt dat ze zich daar nog steeds gestresseerd door voelt. Luuk komt haar ook telkens storen en vraagt om aandacht en knuffels.
Dan licht het scherm van haar telefoon op en ontvangt ze een bericht van haar partner. ‘Heb je het nieuws al gezien? De scholen gaan opnieuw dicht. We gaan in strenge lockdown.’ Het zweet breekt Anna uit. Lockdown? Hoe moet ze dat nu weer combineren. Het ís al zo druk op haar werk. Op dat moment laat Luuk zijn lego-auto hard tegen de deur botsen. Anna schrikt van het geluid en roept:
‘Doe toch eens wat zachter? Zo kan mama toch niet werken!?!’ Luuk schrikt van haar harde stem en trekt zich terug. Anna heeft al spijt van haar uitbarsting en zucht.
‘Kom eens hier, Luuk?’ vraagt ze vriendelijk. Luuk komt voorzichtig naar haar toe.
‘Sorry dat mama je liet schrikken. Mama heeft net slecht nieuws gehad en daardoor was ze even boos. Dat ligt niet aan jou.’ Ze geeft Luuk een knuffel.

Ontploffen doe je niet zomaar

Een herkenbare situatie, nietwaar? Het gebeurt ons allemaal weleens dat we ineens ontploffen door de kleinste dingen. Dat kan uit het niets lijken te komen, maar er is altijd een oorzaak voor. In het geval van Anna was haar zenuwstelsel al overbelast door het moeilijke gesprek dat ze had met haar teamlid. Als je zenuwstelsel overbelast is, voelen de mensen om je heen, zoals Anna’s zoon Luuk, dat ook in hun eigen zenuwstelsel. Vandaar dat Luuk – net als alle kinderen in een vergelijkbare situatie – meer aandacht ging vragen op het moment dat Anna het al bijna teveel werd.

In de huidige situatie, waarin we veelal thuis aan het werk zijn en in een stressvolle situatie leven, komen deze incidenten alleen maar vaker voor. Ook binnen het team dat leidinggevenden – veelal vanaf afstand – moeten aansturen. Ook daar botsen de spreekwoordelijke lego-auto’s regelmatig op elkaar en ontstaan er sneller en vaker conflictsituaties. Hoe ga je daar als leidinggevende mee om? Om dat te begrijpen is een stukje theorie nodig.

Window of tolerance

Tijdens een dag functioneren we allemaal met een bepaalde vorm van arousal of opwinding, met een bepaald stressniveau. Die spanning hebben we nodig om onze taken alert uit te voeren. Met een zekere mate van stress of spanning is dus niks mis. Het wordt pas problematisch als dit stressniveau buiten een bepaald kader komt. Dat is de window of tolerance, een concept uit de neurowetenschappen, beschreven door Dan Siegel.

Binnen dat kader functioneren we optimaal. We kunnen onze aandacht goed houden bij waar we mee bezig zijn en wat er van ons gevraagd wordt. Is de bovengrens van dit kader/raam bereikt, dan neemt ons reptielenbrein het over. We schieten dan in een fight, flight, freeze, flop of friend-reactie.* Er is ook een ondergrens. Wanneer die bereikt wordt, vertoont ons zenuwstelsel dissociatie en worden we passief.

*Over de verschillende reacties van ons zenuwstelsel schreef ik al eerder een aantal blogs:
Help, een tijger op de werkvloer
Mijn hele lijf gaat trillen
Stress in Teams | Hoe je als leidinggevende niet bij de pakken neer mag gaan zitten als je team stress heeft

Opeenstapeling

Iedere keer als iemand een trauma ervaart (groot of klein), dan wordt het kader van tolerantie kleiner en raken we eerder de boven- of ondergrens. In het voorbeeld van Anna heeft zij eerst een moeilijk gesprek gehad, wordt ze daarna constant gestoord door haar zoon en krijgt ze bovenop dat alles het nieuws dat er een nieuwe lockdown komt. De lego-botsing fungeert dan als de spreekwoordelijke druppel, maar is beslist niet de oorzaak van Anna’s uitbarsting. Gelukkig kan ze dat aan Luuk uitleggen.
Dit gebeurt in teamverband ook geregeld. Teamleden zitten veelal allemaal in hun eigen situatie, waar kleine of grotere irritaties binnen het gezin – waar je als leidinggevende geen zicht op hebt – kunnen leiden tot een hoger stressniveau bij teamleden, waardoor de Window of Tolerance zodanig krimpt dat er ‘zomaar’ een uitbarsting kan plaatsvinden.
Maar ook de leidinggevende zelf heeft te maken met plotselinge veranderingen. Teamleden die in quarantaine moeten, zich plotseling ziekmelden of hun werk moeten combineren met zieke huisgenoten of thuis-lerende kinderen. Er komt enorm veel op ons af.

Ik heb grote bewondering voor jou

Voor iedere thuiswerkende ouder heb ik diep respect, maar zéker ook voor de leidinggevenden die hun team op afstand moeten aansturen. Eigenlijk vind ik dat heel veel mensen momenteel de Nobelprijs verdienen door hun werk en privé te combineren, zoals Anna dat doet en misschien jij ook wel.
Je zult je ongetwijfeld in meer of mindere mate herkennen in het voorbeeld waarmee ik dit blog begon. Ik wil daarom tegen je zeggen dat het OK is dat het je af en toe allemaal teveel wordt en dat je een keer ontploft. Je mag niet vergeten dat deze situatie ook gewoon lastig is.
De economie blijft nu draaien omdat er veel thuiswerkenden zijn die erin slagen om hun gezin, hun werk en het welzijn van hun team met elkaar te combineren. Met vallen en opstaan… en dat mag!

Lichtpuntjes

Twee jaar geleden, lang voordat Covid-19 ons trof, schreef ik in januari een hoopvol blog: Lichtpuntjes | Hoe we met mildheid naar onszelf kunnen kijken dat ik je graag wil meegeven. Ik eindigde met een gedicht van Michael Leunig, dat hier zo toepasselijk is dat ik het graag herhaal:

Let it go,
let it out,
let it all unravel.
Let it free
and it will be
a path on which to travel.

Een stap vooruit

Ik ben ervan overtuigd dat iedereen die in staat is om op afstand een team aan te sturen en dit te combineren met zijn of haar gezin, per definitie een goede leidinggevende is. Jij ook! Een van de eigenschappen van een goede leidinggevende is erkennen dat je soms hulp nodig hebt. Soms kom je er écht even niet meer uit en is het nodig dat er iemand met je meekijkt, zodat je weer een stap vooruit kunt doen in je persoonlijke en professionele ontwikkeling. Heb jij hier als leidinggevende of coach behoefte aan? Plan dan gerust een Strategiegesprek met mij in.

Je bent welkom.